Terapia poznawczo-behawioralna została opracowana w latach 60. XX wieku przez amerykańskiego psychiatrę Aarona Becka. Głównym założeniem tej formy leczenia terapeutycznego jest przekonanie, że myśli, emocje i zachowania człowieka wzajemnie na siebie wpływają, tworząc wzorce zachowań, które nie zawsze są właściwe. Człowiek doświadczając życia, pod wpływem emocji utrwala pewne konkretne zachowania w poszczególnych sytuacjach. Czasem kopiuje zachowania innych, przekładając je na własne życie. Terapia jest potrzebna wtedy, gdy utrwalone zachowania czy przekonania nie są obiektywne i bywają niewłaściwe. Psychoterapia poznawczo-behawioralna pozwala wykryć te zniekształcone interpretacje rzeczywistości i zastąpić je właściwymi. Psychoterapia to najczęściej stosowana metoda leczenia zaburzeń psychicznych. Może być jedyną formą pracy nad psychiką Pacjenta albo stanowić uzupełnienie leczenia farmakologicznego. Terapia poznawczo-behawioralna uważana jest za jedną z najlepiej zbadanych klinicznie terapii.
Terapia poznawczo-behawioralna – dla kogo?
Terapia poznawczo-behawioralna najlepiej sprawdza się w leczeniu zaburzeń bazujących na lęku i depresji. To terapia bardzo skuteczna i dlatego najczęściej wykorzystywana jest w wyprowadzaniu chorych z fobii, lęków napadowych, nerwic, depresji, bulimii, zaburzeń kompulsywno-obsesyjnych, schizofrenii i stresu pourazowego. Ten rodzaj terapii dobrze sprawdza się również w leczeniu depresji poporodowej lub jako technika radzenia sobie ze stresem.
Przebieg terapii
W terapii poznawczo-behawioralnej psychoterapeuta stara się odnaleźć powiązanie między myślami, emocjami i działaniem Pacjenta. Odnalezienie bodźca odpowiadającego za nieprawidłową reakcję określa się częścią poznawczą terapii. Behawioralna strona terapii to eksperymenty, które mają nauczyć pacjenta nowych reakcji i zachowania, bez bagażu w postaci emocjonalnych obciążeń. Po każdej sesji terapeuta zadaje zadania Pacjentowi. Testowanie nowych sytuacji pozwala na zmianę zachowania, wypracowania nawyków, nauczenia całkiem nowych reakcji na bodźce. Jednym z najistotniejszych elementów udanej terapii jest współpraca terapeuty z Pacjentem. Dzięki terapii poznawczo-behawioralnej możliwe jest rozłożenie na czynniki pierwsze sytuacji, która daje efekt w postaci zniekształconego postrzegania
Terapia poznawczo-behawioralna – techniki
Jedną z wielu technik behawioralnych i poznawczych jest tzw. dialog sokratejski. Technika ta oznacza bowiem zadawanie pytań Pacjentowi przez terapeutę. Rolą terapeuty jest pytanie, wysłuchiwanie odpowiedzi Pacjenta i zwracanie uwagi na pojawiające się w jego wypowiedziach sprzeczności, ale w taki sposób, by Pacjent ostatecznie sam doszedł do nowych wniosków i rozwiązań. W dialogu sokratejskim, w rozmowie terapeuta stosuje wiele pomocnych technik takich jak: paradoks, sondowanie itd. Elementy te, dzięki odpowiedniemu zastosowaniu, skutecznie wpływają na zmiany w myśleniu Pacjenta. Efektem terapii poznawczo-behawioralnej jest zmiana zachowania, ale również uświadomienie Pacjenta w konsekwencjach wprowadzenia tej zmiany. Wszystko po to, by wyrobił w sobie nowe nawyki i reakcje.
Zalety terapii poznawczo-behawioralnej
Za psychoterapią poznawczo-behawioralną przemawia przede wszystkim jej wysoka skuteczność, wielokrotnie już potwierdzona badaniami klinicznymi. Atutem tej formy leczenia jest rozwój samoświadomości Pacjenta, który po terapii uzyskuje samokontrolę nad swoimi zachowaniami. Ten potencjał zostaje w Pacjencie na dłużej, także po zakończeniu terapii i pozwala mu zapobiegać nawrotom jego zaburzeń. Wartością dodaną terapii jest polepszenie jakości życia chorego. Zyskuje on motywację do działania i wyższą samoocenę.
